1. Đạo đức, văn minh – Giá trị lõi của văn hóa Đảng

“Đảng ta vĩ đại như biển rộng, như núi cao,/ Ba mươi năm phấn đấu và thắng lợi biết bao nhiêu tình./ Đảng ta là đạo đức, là văn minh,/ Là thống nhất, độc lập, là hòa bình ấm no./ Công ơn Đảng thật là to./ Ba mươi năm lịch sử Đảng là cả một pho lịch sử bằng vàng”[1]. Trong cảm xúc tự hào “Đảng ta thật là vĩ đại!”, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhấn mạnh chân lý trên nhân dịp Lễ kỷ niệm 30 năm Ngày thành lập Đảng. Tuy nhiên, lịch sử không dừng lại ở mốc 30 năm, trước thềm kỷ nguyên mới, 95 năm nước Việt Nam có Đảng, Đảng ta luôn vững vàng dẫn dắt nhân dân ta, đất nước ta vượt qua Kỷ nguyên độc lập, tự do, xây dựng chủ nghĩa xã hội; Kỷ nguyên thống nhất đất nước, đổi mới, phát triển, thẳng tiến vào Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc với khát vọng về một đất nước hùng cường, hạnh phúc, ấm no. Kỳ tích ấy được kiến tạo từ chính bản chất, lý tưởng, mục đích của Đảng ta “là đạo đức, là văn minh”, từ sứ mệnh thiêng liêng của Đảng là phụng sự Tổ quốc và Nhân dân với tinh thần vì lợi ích tối thượng của quốc gia - dân tộc và sự tiến bộ xã hội. Đó chính là giá trị cốt lõi, là biểu tượng của chân – thiện – mỹ, của lẽ sống ở đời, cũng là biểu tượng của văn hóa, của trí tuệ, lương tâm và danh dự của Đảng Cộng sản Việt Nam.

Bàn về văn hóa Đảng là bàn về một nền văn hóa được xây đắp bởi lòng tự hào, tự lực, tự chủ, tự cường và tự tôn dân tộc, bàn về “đạo đức”, “văn minh”, trí tuệ Việt Nam. Xoay quanh khái niệm văn hóa Đảng, có nhiều cách tiếp cận khác nhau. Có quan điểm coi văn hóa Đảng: “là tất cả những giá trị Đảng ta từ khi ra đời đến nay, biểu hiện cụ thể trong lý tưởng, tư duy chính trị, phương thức lãnh đạo, tính tiền phong gương mẫu...”[2].Có quan điểm khẳng định: “Văn hóa Đảng là hệ giá trị vật chất và tinh thần hiện thân trong sự ra đời, mục đích, phương pháp tổ chức, phương thức lãnh đạo, cầm quyền của Đảng, thể hiện bản chất và sức sống của Đảng; là hiện thân mối quan hệ máu thịt giữa Đảng với Nhân dân, mối bang giao giữa Đảng với các đảng chính trị và các nền chính trị thế giới thống nhất trong đa dạng bản sắc, tạo nên sức mạnh cho Đảng và cách mạng, cho dân tộc và đất nước trong thời đại mới, tất cả kết tinh và thể hiện bằng giá trị và hành động văn hóa bền vững, nhân văn trước hết và sau cùng ở mỗi đảng viên của Đảng”[3]. Dù tiếp cận dưới góc độ nào, các quan niệm cũng đều có điểm chung trong xác định các thành tố cấu thành văn hóa Đảng như: lý tưởng, tư duy chính trị; phương thức lãnh đạo; mối quan hệ gắn kết với quần chúng nhân dân…

Nếu đặt trong mối quan hệ tổng thể, văn hóa Đảng là một bộ phận của văn hóa dân tộc, bao gồm những giá trị, chuẩn mực, nguyên tắc, ứng xử văn hóa được thực hiện trong tổ chức Đảng. Văn hóa Đảng chính là nền tảng tinh thần của Đảng, là sức mạnh nội sinh của Đảng. Văn hóa Đảng được hình thành từ: (1). Hệ giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc; (2). Giá trị tiến bộ của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; (3). Chủ nghĩa anh hùng cách mạng.

Là kết tinh của trí tuệ, lương tâm, danh dự dân tộc, văn hóa Đảng rực sáng, soi đường cho đất nước Việt Nam, dân tộc Việt Nam vững vàng vượt qua trùng điệp khó khăn, thử thách, viết nên những trang sử chói lọi. Cách mạng Tháng Tám năm 1945 – biểu tượng của sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, lập nên nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, nhà nước dân chủ nhân dân đầu tiên ở Đông Nam Á; Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”, biểu trưng cho trí tuệ quân sự, bản lĩnh Việt Nam, tinh thần quyết chiến, quyết thắng; Đại thắng mùa Xuân năm 1975, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước, biểu trưng cho ý chí bền bỉ, kiên cường, sức mạnh trí tuệ, đại đoàn kết, tinh thần quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh. Hình ảnh lá cờ Đảng, cờ Tổ quốc tung bay trên khắp miền đất nước là hình ảnh biểu trưng cho: (1). Tính cách mạng, khoa học và nhân văn; (2). Tính tiền phong, gương mẫu của cán bộ, đảng viên; (3) Tính gắn kết mật thiết giữa đảng và nhân dân. Đó chính là văn hóa Đảng. Ý đảng, lòng dân quyện hòa thống nhất trong khát vọng tự do, thống nhất đất nước. Sức mạnh của văn hóa Đảng đã khơi dậy, thúc đẩy nguồn năng lượng nội sinh chuyển hóa thành chiến công bất tử.

Văn hóa Đảng được biểu hiện trong các hoạt động của Đảng, sinh hoạt Đảng, phong cách lãnh đạo, tinh thần kỷ luật, ý thức tự giác của mỗi cán bộ, đảng viên. Có thể khẳng định, văn hóa Đảng là mẫu văn hóa của một tổ chức chính trị tiên phong, lãnh đạo, cầm quyền dẫn dắt dân tộc Việt Nam từng bước thoát khỏi ách nô lệ, đứng lên làm chủ vận mệnh, đồng thời giúp nâng tầm vị thế quốc gia, hướng tới phát triển bền vững. Vì vậy, khi nhận định về tầm quan trọng của văn hóa Đảng, Đảng ta nhấn mạnh đây là “nhân tố quan trọng để xây dựng hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh". Nghị quyết Hội nghị Trung ương 5 (khóa VIII) về xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc đã khẳng định; Để xây dựng và phát triển văn hóa trong xã hội, trước hết “phải xây dựng văn hóa từ trong Đảng, trong bộ máy nhà nước... Văn hóa đạo đức và lối sống lành mạnh phải được thể hiện trước hết trong mọi tổ chức đảng, nhà nước, đoàn thể, trong cán bộ, viên chức nhà nước, trong từng đảng viên”. Nghị quyết Hội nghị lần thứ chín Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước khẳng định: “Chú trọng chăm lo xây dựng văn hóa trong Đảng, trong các cơ quan nhà nước và các đoàn thể; coi đây là nhân tố quan trọng để xây dựng hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh”.

2. Mối quan hệ giữa văn hóa Đảng và kỷ nguyên mới của dân tộc

Cần khẳng định, Kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam, là kỷ nguyên phát triển, giàu mạnh dưới sự lãnh đạo, cầm quyền của Đảng Cộng sản Việt Nam. Đây sẽ là kỷ nguyên của sự chuyển động mạnh mẽ, dứt khoát, quyết liệt, tích cực, nỗ lực, nội lực, tự tin để vượt qua thách thức, vượt qua chính mình, thực hiện khát vọng, vươn tới mục tiêu, đạt được những thành tựu vĩ đại. Với 3 đột phá: (1). Cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy, hệ thống chính trị hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả; (2). Phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; (3). Phát triển kinh tế tư nhân là đòn bẩy đưa đất nước bước vào kỷ nguyên thịnh vượng.

 Thời điểm bắt đầu kỷ nguyên mới được xác định là Đại hội XIV của Đảng. Cùng với các đột phá chiến lược, Đảng khẳng định:

Về quan điểm: Phát triển nhanh, bền vững, đẩy mạnh CNH, HĐH; phát huy sức mạnh con người; đổi mới, sáng tạo; hội nhập quốc tế; xây dựng nhà nước pháp quyền.

Về mục tiêu: Đưa Việt Nam trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại, có nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, năng động, cạnh tranh và hội nhập; xây dựng xã hội công bằng, dân chủ, văn minh, đảm bảo quyền con người, quyền công dân, nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân; phát triển kinh tế gắn liền với bảo vệ môi trường, đảm bảo sự cân bằng sinh thái và phát triển bền vững; xây dựng Việt Nam trở thành một quốc gia có vị thế, uy tín trên trường quốc tế. 

Về phương châm: Đổi mới, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm; phát huy tối đa tiềm năng con người; thực hiện có hiệu quả ba đột phá chiến lược.

 Như vậy, Kỷ nguyên mới được định vị là giai đoạn đất nước Việt Nam, dân tộc Việt Nam có những bước chuyển mình mạnh mẽ, quyết liệt với những yêu cầu mới về kinh tế, chính trị, xã hội, văn hóa. Đây cũng là kỷ nguyên của những thách thức hội nhập, những cơ hội phát triển. Do đó, rất cần phải có tư duy mới, cách làm mới, phương thức lãnh đạo, quản lý phù hợp, tinh thần quyết tâm mạnh mẽ xóa bỏ, triệt tiêu những cái xấu, ác, lỗi thời, lạc hậu.

 Trước những yêu cầu của kỷ nguyên mới, văn hóa Đảng cần phải khẳng định mạnh mẽ vị thế là nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam, định hướng, điều tiết mọi hoạt động của Đảng. Về bản chất, văn hóa Đảng được cấu thành từ hệ tư tưởng, đường lối, quan điểm, phương pháp lãnh đạo của Đảng, nhằm hiện thực hóa mục tiêu: độc lập dân tộc, chủ nghĩa xã hội, dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, tạo nền tảng đạo đức, tinh thần cho xã hội. Có thể coi, văn hóa Đảng là nơi hội tụ, kết tinh, biểu hiện tập trung nhất của trí tuệ, lương tâm và danh dự của Đảng; là thước đo trình độ trưởng thành của Đảng. Văn hóa Đảng cho phép đánh giá một cách khách quan, chân thực về năng lực lãnh đạo và khả năng cầm quyền của Đảng.

 Tóm lại, kỷ nguyên mới đặt ra những yêu cầu, thách thức mới cho văn hóa Đảng, đòi hỏi văn hóa Đảng phải đổi mới, phải hoàn thiện, phải thực sự là điểm tựa tinh thần hỗ trợ Đảng lãnh đạo, dẫn dắt dân tộc vượt qua khó khăn, tận dụng cơ hội, đạt được những thành tựu mới. Về phần mình, văn hóa Đảng cần tiếp tục củng cố nền tảng tư tưởng, định hướng hoạt động, tạo động lực vững tin tiến vào kỷ nguyên mới. Mối quan hệ giữa văn hóa Đảng và kỷ nguyên mới là mối quan hệ biện chứng, tác động qua lại lẫn nhau. Cũng có thể coi, kỷ nguyên mới là bài kiểm tra, là phép thử cho sự linh hoạt, trí tuệ, lương tâm và trách nhiệm của văn hóa Đảng.

3. Phát huy sức mạnh văn hóa Đảng – lực lượng Công an nhân dân vững vàng tiến bước vào kỷ nguyên mới

 Cách đây 80 năm, một sự kiện lịch sử mang tầm vóc thời đại đã khắc sâu trong tâm trí người Việt. Từ thân phận nô lệ, dân tộc Việt Nam bứt tung xiềng xích, bước lên làm chủ vận mệnh, làm chủ đất nước. Cách mạng tháng Tám thành công, nước Việt Nam dân chủ cộng hòa ra đời. Tiếp nối truyền thống vẻ vang, Đảng ta đã vững vàng lãnh đạo đất nước ta, nhân dân ta từng bước tiến lên tầm cao mới. Bằng quyết tâm chính trị, nước Việt Nam đang bước vào một kỷ nguyên mới, kỷ nguyên phát triển với sự biến đổi mạnh mẽ về mọi phương diện từ kiến trúc thượng tầng đến hạ tầng cơ sở. Hệ thống chính quyền địa phương hai cấp chính thức được vận hành từ ngày 01/7/2025 thay thế cho hệ thống chính quyền địa phương 3 cấp trước đây. Theo đó, không còn cấp huyện. Số lượng đơn vị hành chính cấp tỉnh giảm từ 63 xuống còn 34. Số lượng đơn vị hành chính cấp xã giảm từ hơn 10.000 xuống còn khoảng 3.321. Cuộc cách mạng hành chính, tái cấu trúc toàn diện và triệt để về cả không gian lãnh thổ, thể chế, văn hóa, kinh tế cũng như không gian phát triển được coi là một cuộc cách mạng lớn nhất kể từ khi thành lập nước đến nay. 

Lực lượng Công an nhân dân, dưới sự lãnh đạo, giáo dục, rèn luyện của Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh, luôn thấm nhuần lời dạy của Người: “Công tác công an phải gắn chặt với đường lối chính trị của Đảng. Nếu thoát ly đường lối chính trị của Đảng thì dù khéo mấy cũng không kết quả”[4]. Không chỉ “gắn chặt với đường lối chính trị của Đảng”, Công an nhân dân luôn khắc ghi lời căn dặn của Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Hội nghị Công an toàn quốc lần thứ 10 (tháng 1/1956): “Công an phải có kế hoạch. Công an không thể đi sau công nghiệp, nông nghiệp, thương nghiệp, giao thông vận tải. Tốt nhất là Công an đi bước trước”. Lực lượng Công an phải là lực lượng “bước trước”, gương mẫu đi đầu trong thực hiện các chủ trương của Đảng. Đây chính là một nội dung căn bản của văn hóa Đảng trong Công an nhân dân.

Thực tiễn chứng minh, lực lượng Công an nhân dân luôn là lực lượng tiên phong gương mẫu, đi đầu trong thực hiện Nghị quyết của Bộ Chính trị về thực hiện các chủ trương xây dựng, chỉnh đốn Đảng. Cụ thể:

(1). Gương mẫu đi đầu thực hiện chủ trương sắp xếp tổ chức bộ máy hệ thống chính trị tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả. Tính từ năm 2018 đến năm 2025, lực lượng Công an nhân dân đã thực hiện 3 lần sắp xếp tổ chức bộ máy. Năm 2018 – đổi mới, sắp xếp bộ máy Bộ Công an tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả; năm 2023 – kiện toàn tổ chức bộ máy bên trong của Công an đơn vị, địa phương tinh, gọn, mạnh; Năm 2025 – sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy Công an địa phương hoạt động hiệu lực, hiệu quả, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong thời kỳ mới.

(2). Gương mẫu, tiên phong dẫn dắt, truyền cảm hứng cho các ngành, các cấp trong chuyển đổi số quốc gia, cải cách hành chính. Đề án phát triển ứng dụng về dân cư, định danh và xác thực điện tử phục vụ chuyển đổi số quốc gia giai đoạn 2022 – 2025, tầm nhìn đến năm 2030 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt ban hành theo Quyết định số 06/QĐ-TTg, ngày 06/01/2022 là kết quả của công tác tham mưu chủ động, tích cực của lực lượng Công an. Kết quả sau ba năm thực hiện, đã tạo kết nối dữ liệu các bộ, ban, ngành, địa phương, lập sổ hộ khẩu điện tử, thống nhất mã định danh công dân, triển khai sổ sức khỏe điện tử… góp phần xây dựng xã hội hiện đại.

(3). Gương mẫu, đi đầu trong xây dựng, hoàn thiện đồng bộ thể chế, pháp luật về an ninh trật tự, tạo cơ sở pháp lý cho tổ chức, hoạt động. Chủ động tham mưu với Đảng, Nhà nước ban hành nhiều dự án luật, tạo hành lang pháp lý cho hoạt động quản lý nhà nước. Đặc biệt, kịp thời tham mưu tháo gỡ những điểm nghẽn, nút thắt về thể chế, chính sách pháp luật và giải quyết nhu cầu cấp bách của công tác đảm bảo an ninh, trật tự, góp phần thúc đẩy xã hội phát triển.

(4). Gương mẫu, quyết liệt đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực góp phần xây dựng, chỉnh đốn Đảng, xây dựng hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh, xứng đáng là “điểm tựa bình yên” cho nhân dân.

(5). Gương mẫu, “đi trước, mở đường” trong quan hệ đối ngoại, góp phần nâng tầm vị trí Việt Nam trên trường quốc tế.

Tinh thần, trách nhiệm, bản lĩnh của lực lượng Công an là minh chứng cho khẩu hiệu hành động xuyên suốt năm 2025: “Gương mẫu đi đầu, tăng tốc bứt phá thực hiện các chủ trương của Đảng, pháp luật của Nhà nước, xây dựng lực lượng CAND thực sự trong sạch, vững mạnh, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại”. Gương mẫu đi đầu, “bước trước” là biểu hiện cụ thể của văn hóa Đảng trong Công an nhân dân.

Có thể nói, văn hóa Đảng không chỉ tạo động lực, khơi nguồn sức mạnh mà còn đặt nền tảng cho nhận thức, tư duy, hành động của lực lượng Công an nhân dân. Có thể nhận thấy các dấu ấn của văn hóa Đảng trong mọi hoạt động công tác công an.

 Thứ nhất, văn hóa Đảng kiến tạo môi trường để lực lượng Công an nhân dân tiếp tục khẳng định bản lĩnh chính trị, tuyệt đối trung thành với Đảng, Nhà nước và nhân dân, xứng đáng là thanh bảo kiếm bảo vệ Đảng, Nhà nước và Nhân dân. 

Thứ hai, văn hóa Đảng là công cụ đắc lực giúp xây dựng lực lượng Công an thực sự trong sạch, vững mạnh, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới. Sự chuyển đổi từ mô hình công an 4 cấp sang mô hình Công an 3 cấp là một cuộc cách mạng về tổ chức, cũng là cuộc cách mạng về tư duy, nhận thức. Định hướng “Bộ tinh, tỉnh toàn diện, xã vững mạnh, bám cơ sở” được quán triệt trong toàn lực lượng, và được coi như “khẩu quyết” hành động. Tư duy dám nghĩ; dám nói; dám làm; dám chịu trách nhiệm; dám đổi mới sáng tạo; dám đương đầu với khó khăn, thử thách vì lợi ích chung trở thành nội dung căn bản của văn hóa Đảng trong Công an nhân dân. Bằng hành trang văn hóa, bằng lý tưởng đặt lợi ích quốc gia, dân tộc, lợi ích chính đáng của Nhân dân lên trên hết, trước hết, luôn hết lòng phụng sự Tổ quốc, phục vụ Nhân dân, lực lượng Công an nhân dân đã vững vàng tiến vào kỷ nguyên mới.

 Tinh thần dám đổi mới, sáng tạo giúp lực lượng Công an đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ và chuyển đổi số, hoàn thiện mô hình hành chính phục vụ trong quản lý nhà nước về an ninh, trật tự, phục vụ tốt nhất cho người dân, doanh nghiệp. Với quyết tâm chính trị, đến cuối năm 2025, lực lượng Công an sẽ hoàn thành chuyển đổi trạng thái làm việc sang môi trường điện tử, tích cực ứng dụng công nghệ AI, công nghệ dữ liệu lớn gắn với bảo đảm an ninh, an toàn, nhất là trong các mặt công tác nghiệp vụ, góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả các mặt công tác. 

 Thứ ba, văn hóa Đảng mở ra cơ hội mới, giúp lực lượng Công an tăng cường tiềm lực an ninh quốc gia, gia tăng đóng góp duy trì hòa bình trong khu vực và trên thế giới. Tinh thần quốc tế cộng sản cho phép lực lượng Công an phát huy tối đa nguồn lực bên ngoài, kết hợp hiệu quả với các nguồn lực trong nước để tăng cường tiềm lực bảo vệ an ninh quốc gia, xây dựng, phát triển nền công nghiệp an ninh tự chủ, tự lực, tự cường, hiện đại, lưỡng dụng theo đúng Kết luận số 158-KL/TW, ngày 26/5/2025 của Bộ Chính trị về xây dựng công nghiệp an ninh trong kỷ nguyên phát triển, vươn mình của dân tộc. Đồng thời, văn hóa Đảng đặt nền móng cho các quan hệ quốc tế, từng bước nâng cao vai trò, vị thế và uy tín của Việt Nam trong khu vực và trên trường quốc tế. Lực lượng Công an nhân dân ngày càng tích cực, chủ động hội nhập thông qua việc tham gia vào các tổ chức quốc tế như: Ban Thư ký ASEANAPOL, Ban Tổng thư ký INTERPOL, các Phái bộ, tổ chức hợp tác lĩnh vực an ninh, phòng, chống tội phạm quốc tế, khu vực… Chủ động tham gia, đóng góp hiệu quả trong các cơ chế hợp tác đa phương, song phương trong lĩnh vực giáo dục, đào tạo, an ninh, tình báo, phòng chống tội phạm xuyên quốc gia, ứng phó với các thách thức an ninh phi truyền thống…

Với sức mạnh của văn hóa Đảng, của nền tảng tư tưởng của Đảng, lực lượng Công an nhân dân tự tin, vững bước tiến vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên phát triển của dân tộc./

Thiếu tướng Nguyễn Như Lôi

Phó Giám đốc Học viện Chính trị CAND

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, t.12, 1.15, Hà Nội, 2011.
2. https://www.qdnd.vn/van-hoa/doi-song/bai-5-van-hoa-dang-phai-tham-sau-lan-toa-trong-xa-hoi-tiep-theo-va-het-677878
3. https://daibieunhandan.vn/bai-1-van-hoa-dang-dong-chu-luu-va-phat-trien-trong-dong-chay-van-hoa-dan-toc-10362502.html